به گزارش گروه بین الملل «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دومین سفر رئیس‌جمهوری ایران به مسکو آن هم کمتر از ۲۲ ماه از سفر بهمن ماه ۱۴۰۰ که رئیسی و پوتین بر گرد میز بلند بیضی‌شکل مسائل دوجانبه و بین‌المللی را مورد رایزنی قرار دادند، این بار در یک فضای صمیمی‌تر و با حضور جمع کثیری از مقامات دو کشور توافقات دوجانبه و مسائل نوظهور منطقهای و بین‌المللی به محور گفت‌وگوهای نزدیک‌تر تبدیل شد.
از بهمن ۱۴۰۰ به این سو با ظهور متغیر جنگ اوکراین و تشدید تحریم‌ها علیه روسیه روابط بین تهران و مسکو نیز نزدیک‌تر شده و ایران توانسته با حمایت روسیه به عضویت دو سازمان شانگهای و بریکس در‌آید. این نزدیکی را می‌توان در تعدد دیدارهای سطح بالای سران و مقامات دو طرف و همچنین شکل‌دهی به توافقات جدید نظامی و اقتصادی دید که مهم‌ترین آن نزدیک شدن فروش جنگنده‌های سوخو ۳۵ و توافق تجارت آزاد بین ایران و اوراسیا در ماه آینده است.
در چارچوب این توافقات و ناظر به تعمیق روابط تهران و مسکو با هدف محقق کردن همکاریها در یک نظم چندقطبی، سیدابراهیم رئیسی ظهر روز پنجشنبه ۱۶ آذر در یک سفر یک‌روزه راهی مسکو شد و با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه دیدار و گفت‌وگو کرد.
این ملاقات درست چند ساعت پس از بازگشت پوتین از سفر فشرده یک‌روزه به امارات و عربستان صورت گرفت که در ملاقات روسای جمهور ایران و روسیه در کرملین مورد اشاره قرار گرفت. آنجا که پوتین گفت: وقتی بر حریم هوایی ایران پرواز می‌‌‌کردم می‌خواستم برای دیدار شما فرود بیایم اما به من خبر دادند در حال سفر به مسکو هستید. رئیسی نیز پاسخ داد: آمادگی داشتیم که پرواز شما در تهران فرود آید و میزبانی کنیم. دو مقام پس از دیدار دوجانبه در یک شام کاری سه ساعته مسائل مختلف از جمله تعاملات اقتصادی و موضوعات منطقهای و بین‌المللی به‌‌‌ویژه موضوع فلسطین و تحولات غزه را با حضور هیاتهای همراه مورد تبادل نظر قرار دادند.
رئیسی در جریان این شام کاری با ابراز خرسندی از روابط رو به رشد دو کشور، همکاری با روسیه را در راستای سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت دانست. رئیس‌جمهور با اشاره به همکاری‌‌‌های خوب ایران و روسیه در بخش‌‌‌های انرژی، کشاورزی و شرکت‌های دانش‌‌‌بنیان، بر فراهم بودن زمینه برای برداشتن گام‌‌‌هایی موثرتر در توسعه همکاریها در راستای منافع دو کشور و دو ملت تاکید کرد.
رئیسی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: آنچه موجب رنج بشریت شده، یکجانبه‌‌‌گرایی و نظم ناعادلانه جهانی است که یکی از جلوه‌‌‌های آن امروز در غزه قابل مشاهده است. همچنین‌رئیس‌جمهور جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم بی‌‌‌دفاع غزه را نسل‌‌‌کشی و جنایت علیه بشریت توصیف کرد.
«ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه نیز با ابراز خرسندی از سفر رئیسی به مسکو تصریح کرد: روابط دو کشور در بهترین سطح در جریان است و معتقدیم با حمایت‌‌‌های رهبری معظم انقلاب اسلامی ایران، این روابط وسیع‌‌‌تر و پویاتر خواهد شد. رئیس‌جمهور روسیه استقبال چشمگیر تجار روسیه از نمایشگاه‌‌‌های تجاری ایران و رشد ۲۰ درصدی تجارت دو کشور با گردش مالی ۵ میلیارد دلاری طی یک‌سال گذشته را نشان‌‌‌دهنده عزم و اراده تهران-مسکو برای گشودن فصلی جدید از روابط دانست و افزود: پروژه‌‌‌های حمل‌ونقل جاده‌‌‌ای و ریلی با پیشرفت خوبی میان دو کشور در حال انجام است و همکاری‌‌‌های قبلی ایران و روسیه در بخش انرژی شرایط رو به رشدی را تجربه می‌کند.
پس از این دیدار، نشست هیاتهای عالی‌‌‌رتبه اقتصادی و سیاسی ایران و روسیه با حضور روسای جمهور دو کشور برگزار شد. در این نشست طرفین در حضور روسای جمهور دو کشور در خصوص موضوعات دوجانبه و مورد توافق از جمله در حوزه انرژی، بانکی و پولی، حمل‌ونقل و کشاورزی گفت‌وگو و تبادل نظر کردند و ابتکارات جدیدی نیز برای تسریع در اجرای توافقات صورت گرفته مطرح شد. بدرقه رئیسی در شب برفی مسکو از سوی پوتین پایان‌بخش سفر فشرده رئیسی به روسیه بود. پس از این سفر رئیس‌جمهور و هیات همراه ساعت ۳ بامداد جمعه به تهران بازگشتند.
اما در سطوح محتلف تحلیل روابط دو کشور از نگاهی کلان‌تر نکته‌ای که نباید فراموش کرد این است که تهران و مسکو هیچ گاه شرکایی راهبردی نبوده اند. این یک واقعیت است. علاوه بر این روابط بین پهنه ایران و همسایه شمالی در طول دو سلسله قاجار و پهلوی فصل های پرشماری داشته، اما هیچ گاه پایاپای نبوده است. در طول ۲۰۰سال پیش از انقلاب اسلامی روابط ایران و روسیه گاهی در تیره ترین وضعیت ممکن بوده و حتی دو طرف درگیری نظامی مستقیم داشته اند.
گاهی هم روس ها آنچنان مسلط بر ایران بوده اند که حتی بخشی از خاک کشورمان را هم اشغال کرده اند. اما گفت وگوی پنج ساعته ای که در روز پنجشنبه گذشته میان پوتین و دکتررئیسی انجام شده، نشان از تمایل این دو کشور برای عمق بخشیدن به روابطشان این بار در شرایطی برابر دارد.
خط جدید روابط ایران و روسیه
این خط جدید از تعامل البته در یک دهه اخیر و به ویژه پس از شروع همکاری های نظامی دو کشور در سوریه، شروع شده است. تعاملات که با کوشش سردار سلیمانی در سرزمین شام شروع شد، نقطه آغازی بر ایجاد ارتباطات عمیق تر و جدی تر شد.
این، همان هدفی است که دولت سیزدهم هم به دنبال عملیاتی کردن آن است؛ پیدا کردن یک شریک راهبردی. به همین منظور رفت و آمدهای جدی میان دو کشور در چندسال گذشته رخ داده و معاهدات فی مابین مهمی به امضا رسیده است. در آخرین این رفت و آمد ها رئیس جمهور کشورمان پنجشنبه گذشته در یک سفر کوتاه ولی مهم میهمان ساکنان کرملین بود.
سیدابراهیم رئیسی در بیست و چهارمین سفر بین المللی خود به دعوت پوتین به روسیه رفت. این سفر پس از حدود یک سال و ۱۱ ماه از سفر نخست رئیسی به روسیه رخ داد. وزرای امور خارجه، راه و شهرسازی، نفت، رئیس سازمان انرژی اتمی و رئیس کل بانک مرکزی در این سفر رئیس جمهور را همراهی کردند. ترکیبی که نشان از گفت وگوهای انجام شده هم دارد و مشخص می کند اقتصاد و انرژی محور اصلی این سفر بوده است.
هراس آمریکا از تعمیق روابط دو کشور
ادامه ارتباطات میان تهران و مسکو نگرانی کاخ سفید را تا آنجا برانگیخت که جان کربی سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در واکنش به این سفر گفت: ما این روابط نگران کننده و رو به رشد را زیر نظر داریم. پیش از این کنگره آمریکا با تصویب قانون -Iran در که Russia Cooperation Reporting Act نتیجه ارائه لایحه R.H .5۲۰۰ رخ داد، مشخصا دولت آمریکا را مکلف به رصد و گزارش این ارتباطات کرده است.
سجاد علیزاده در صفحه خود در فضای مجازی نوشت: یکی از محورهای این قانون این است که به آژانس اطلاعات مرکزی یا همان سیا مأموریت داده هر سه ماه، آخرین وضعیت کیفی و کمی روابط دوجانبه ایران و روسیه را به کنگره گزارش کند. هدف هم این است که آمریکا بر اساس دقیق ترین اطلاعات، عمل کند.
حل بحران فلسطین
اهمیت دیدار رئیسی و پوتین زمانی بیشتر خودنمایی می کند که بدانیم تهران و مسکو، دو روز قبل، تفاهم نامه مشترکی برای مقابله با تحریم ها امضا کرده بودند. البته این سفر نتایج دیگری هم داشته که اگرچه رسانه ای نشده، اما در سخنان طرفین مشهود است. به عنوان مثال حجت السلام والمسلمین رئیسی پیش از ترک تهران، یکی از اهداف این سفر را گفت وگو درباره مسائل حساس منطقه و تلاش فوری برای قطع بمباران ها اعلام کرده بود. او در ابتدای دیدار با همتای روسش هم به این موضوع پرداخت و ضروری دانست هر چه سریع تر بمباران ها و جنایات علیه غزه توقف یابد.
تأثیر بین‌المللی افزایش تعامل تهران و مسکو دیدار رئیس جمهوری ایران از مسکو، فشرده، عملیاتی و با دستور کار مشخص در ابعاد دوجانبه و منطقه ای بود و به گونه ای تکمیل کننده رفت وآمدهای پازل مناسبات دوجانبه و رفت و آمدهای نمایندگان دو کشور از قوای مجریه، مقننه و قضائیه به شمار می رود.
باوجود این، نباید از نظر دور داشت که تعمیق روابط ایران و روسیه رقبا و دشمنان جدی هم دارد. مهم ترین دشمنان این رابطه را باید آمریکا، ناتو و رژیم صهیونیستی دانست. چرا که هرگونه تعامل بیشتر تهران و مسکو را سبب قدرت گرفتن دو طرف و تقویت جبهه آن ها می دانند.
همچنین چین، ترکیه و عربستان سعودی را هم باید مهم ترین رقبای روابط میان ایران و روسیه دانست.رقابتی که با کمی تدبیر می تواند زمینه را برای افزایش قدرت جبهه شرقی فراهم کند. وزیر امور خارجه کشورمان هم در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس توییتر سابق، نوشت: پنجشنبه ۱۶ آذر ۱۴۰۲ ،طی سفری کوتاه، مذاکرات و دیدار کاری مهم رؤسای جمهور ایران و روسیه در کرملین مسکو به مدت پنج ساعت انجام شد.
حسین امیرعبداللهیان افزود: بخش مهمی از مذاکرات بر موضوع فلسطین تمرکز داشت. طرفین بر ضرورت توقف فوری جنگ و نسل کشی در غزه و کرانه، توقف کوچ اجباری ساکنان غزه و گشایش بی درنگ مرز رفح برای ارسال کمک های گسترده انسانی به سراسر غزه تأکید داشتند. روسیه به ابتکار عمل می اندیشد. وی افزود: در ادامه، مناسبات دوجانبه شامل امور بانکی- پولی، ترانزیت، راه آهن، همکاری نیروگاهی، کشاورزی، انرژی، علمی، دانشگاهی، فناوری، گردشگری، صنعت... و همکاری های منطقه ای و بین المللی مورد توجه و پیگیری دو رئیس جمهور قرار گرفت.
گزارش از محمد جهاد
